Als psychiatrisch verpleegkundige is Ben de Winter al meer dan 30 jaar werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg. Hij is gespecialiseerd in het omgaan met en begeleiden van mensen met psychiatrische ziektebeelden, licht verstandelijke beperkingen, persoonlijkheidsstoornissen, verslavingen en gedragsstoornissen. Naast deze boeiende baan, is Ben werkzaam als acteur voor o.a. tv-series, commercials en bedrijfsfilms. Deze twee passies zijn ruim 20 jaar geleden samengesmolten tot een nieuwe passie: het trainingsacteren.
Hoe het balletje is gaan rollen
“Eind 1990 werkte ik al in de psychiatrie. Ik zat ook op toneel en deed veel figuratie werk. Een vriend van mij gaf destijds les op de opleiding HBO Verpleegkunde en zijn studenten kregen les over de psychiatrie in de vorm van rollenspellen. Ik wist toen wel dat het vak trainingsacteur bestond. omdat ik van acteren hield en in de ggz werkte, dacht ik dat dit wel iets voor mij kon zijn. Toen hij mij vroeg om een rollenspel met zijn studenten te spelen, heb ik dat gedaan. Dat is de start geweest van een olievlek en een netwerk dat zich heeft uitgebreid. Vanuit daar ging ik naar andere scholen en instanties, en is het balletje een beetje gaan rollen.”
“Sindsdien heb ik veel verschillende opdrachten gedaan. Het gaat vaak om trainingen of workshops aan vaste medewerkers binnen bedrijven. Dat kan uiteenlopen van een psychiatrisch verpleegkundige, psychologen, psychiaters, tot receptie medewerkers die training krijgen voor omgaan met agressie of intimidatie of beveiligers op een luchthaven die te maken krijgen met paspoort-en identiteitsfraude.” Op mijn vraag of er ook gedrag is wat Ben niet kan leveren, bleef het even stil. “Dat is lastig om van jezelf te zeggen, maar ik denk dat ik wel heel ver kom. Het komt niet vaak meer voor dat iets ‘nieuw’ voor mij is..”
Aan of uit?
“Ik noem mezelf altijd een gedragsleverancier – omdat ik gedrag lever. Ik kan aan en uit, hard en zacht. Als je wil kan ik een rustige, introverte man spelen, maar ook een expliciete en driftige man. Dat is mijn werk: u vraagt, wij draaien. Binnen een training wil iedereen ook een ander ‘soort’ gedrag oefenen. Dus binnen één training ben ik dan 10 mensen geweest. Juist die variatie maakt het werk zo leuk. Daar komt ook mijn ervaring in de psychiatrie weer bij kijken. Je moet met alles kunnen dealen: de man van de straat, maar ook moet je met de directeur die depressief is een goed gesprek kunnen voeren. Je moet kunnen levelen aan het niveau of type mens dat je voor je hebt.”
Educatie combineren met acteren
“De educatieve kant aan het zijn van trainingsacteur, vind ik het allerleukst. Ik draai niet alleen een rollenspel af. Ik heb zelf jarenlange expertise als hulpverlener binnen de psychiatrie en psychopathologie, middelenmisbruik, verslaving, psychogeriatrie (dementerenden), ect. Dus daarin kan ik iemand meer feedback en tips geven. Wat helpt wél en wat helpt niet? Wat kan voor je of juist tegen je werken? En hoe kun je iemand het beste benaderen? Vanuit de rol die ik speel, geef ik ook feedback aan de deelnemer. Hoe komt iemand op mij over? En wat zegt iemand waardoor ik mij op m’n gemak voel, of juist heel boos wordt? Met beeldbellen is dat soms wat beperkter, ik zie dan alleen iemand zijn gezicht en schouders. Maar bij fysieke trainingen heb je iemand voor je, dan kun je ook feedback geven over de houding en uitstraling. Dat stukje educatie – in combinatie met acteren – vind ik denk ik het allerleukst. En dat dan óók nog in combinatie met mijn werkveld binnen de ggz.”
Online werken met een trainingsacteur
“Aan het begin van de coronatijd lagen alle trainingen even stil. Toen kwam het beeldbellen op gang, en was er weer behoefte aan trainingen. Uiteindelijk is het mij en de trainers heel goed bevallen. Ik denk zelfs dat bepaalde trainingen ook ná corona online worden gegeven. Ik merk ook dat het enthousiasme onder de deelnemers vergroot is, en dat het toch prettiger werkt dan ze vooraf dachten. Ik hoor – gelukkig – ook terug dat het oefenen met een trainingsacteur nog steeds heel realistisch overkwam via beeldbellen.”
Veilige sfeer van cruciaal belang
“Een belangrijk onderdeel van een training met een trainingsacteur is een veilige sfeer om in te oefenen. Hoe je dat bereikt, hangt heel erg van de groep en de deelnemers af. Ik zit bijvoorbeeld wel eens in trainingen voor vrijwillers, daar heb je te maken met verschillende deelnemers. Ook mensen die totaal niet gewend zijn aan communicatie en feedback, en dan ook nog eens moeten beeldbellen. In dat soort groepen ben ik heel laagdrempelig. Ik stel mezelf goed voor, vertel wat mijn functie is, wat ik van de ander verwacht en vooral wat ze van mij kunnen verwachten. Ik ben de acteur en de deelnemer is gewoon helemaal zichzelf. Het gaat ook niet om goed of fout, het is geen examen. Ik begrijp dat het is soms lastig is, want alle cursisten kijken op zo’n moment naar je. Je maakt in de oefening bepaalde keuzes, misschien corrigeer je jezelf wel weer. Dat maakt niet uit, daar leer je juíst van. Zo breek ik het ijs een beetje aan het begin van een training of sessie.”
Zo realistisch mogelijk oefenen
“Die veilige sfeer is ook tijdens het oefenen en na afloop ontzettend belangrijk. Soms hoor ik wel eens dat deelnemers een vervelende ervaring hadden met een trainingsacteur, dat het te intens was of de trainingsacteur “ging maar door”. Dat is zo zonde, want dan leer je niks. Tegelijkertijd probeer ik – met behoud van gemoedsrust – wel altijd zo realistisch mogelijk te oefenen. Het moet wel écht voelen, anders leer je ook niks. Zodra je het idee hebt dat je echt met een cliënt in gesprek bent, leer je er ook van. Anderzijds houd ik altijd in de gaten hoe de cursist zich voelt. Als ik merk dat bepaald gedrag iemand heel erg raakt en het gaat echt door merg en been, dan is het wel aan mij – en aan de trainer – om te minderen of te stoppen. Misschien roept het wel een bepaalde ervaring of trauma op bij iemand. Dan werkt het beter om in kleine stapjes te oefenen. Zodra iemand zich onveilig voelt, leert diegene niks. Na het rollenspel is veiligheid wederom weer van belang. Hoe gaat iemand naar huis? Voelt de cursist zich weer oké, of kun je nog wat voor iemand doen? Het is ook gewoon mensenwerk. Dat heeft ook weer veel raakvlakken met mijn werk binnen de psychiatrie.”
De meerwaarde van een trainingsacteur
“De meerwaarde bij het inzetten van een trainingsacteur zit in het oefenen op een hele realistische wijze, zonder dat het de veiligheid teniet doet. Neem bijvoorbeeld een agressietraining. Je kunt op realistische wijze met agressie oefenen, op je eigen niveau, mét pauzes en feedback. Ik geef dan feedback vanuit mezelf, Ben, die staat er een beetje boven en heeft de ‘helikopter view’. Daarnaast geef ik ook vanuit de persoon die ik speel aan hoe ik de situatie ervaarde. Dat maakt het vaak heel inzichtelijk voor de cursist: hoe kom je over, waar heb je wel of niet aan gedacht, wat beter of anders zou kunnen. Het is dus een realistische manier om te oefenen, terwijl je weet dat het een oefening is – wat het dan weer veilig maakt.”
Je staat nooit stil
“De uitdaging ligt voor mij in het online trainen en rollenspellen via beeldbellen. Dat is toch steeds meer realiteit en de toekomst – dat iedereen het heel normaal vindt om tegen een groot scherm te praten en daar alles mee te doen. Ik wil daar zelf nog meer in groeien. Want, je staat nooit stil. Ook met een trainer leer je weer nieuwe inzichten en methodes. Zo blijft het ook afwisselend. Of ik nou op Schiphol sta als paspoort fraudeur, aan de balie sta als een oude zeuerende man, een werkgever speel tijdens een slecht nieuws gesprek, of binnen de psychiatrie als persoon met een psychische stoornis speel. Het blijft afwisselend, en harstikke leuk.”
Bij Learning Connected kun je nu ook onderstaande trainingen uitbreiden om te oefenen met Ben als trainingsacteur:
Meer weten over Ben de Winter? Neem een kijkje op zijn
website.
Dutch 
English 
German 
